Zonnig Madeira
Reisverslag door Erny van de Kleut |
Hoewel mijn reismaatje en ik begin dit jaar nog niet wisten hoe lang de winterse temperaturen ons land nog wel in de greep zouden houden, besloten we voor de zekerheid maar een zonnige vakantiebestemming uit te zoeken. Het werd Madeira, bekend om zijn bloemen en zijn zonnigheid. Op 27 mei werd de datum van ons vertrek geprikt.
Met een kleine vertraging van 40 minuten vertrok het vliegtuig om 12.25 uur vanaf Schiphol richting Lissabon voor een tussenstop. Daar moest de klok een uur vooruit worden gezet en overgestapt in een kleiner vliegtuig.
We landden om 18.00 uur (Madurese tijd) op het vliegveld van Madeira. |
|
 |
 |
|
Korte landingsbaan
Omdat Madeira een hoog oprijzend rotseiland in zee is, was er niet genoeg gelegenheid geweest om op het vaste land een landingsbaan te creëren. Daarom werd de slechts drie kilometer lange strip voor een groot deel in de Atlantische oceaan aangelegd.
Door het vliegtuigraampje zagen we dat de piloot van de TAP (Transportes Aéreos Portugueses) er beslist geen makkie aan had om bij het landen niet aan het eind van de baan de zee in te duiken.
Behoedzaam en met een grote boog naderde hij het vliegveld. |
Vulkanisch
Zoals op het plaatje te zien is, rijst Madeira als een enorme klomp vulkanisch gesteente op uit de Atlantische Oceaan. Het eiland kent toppen tot 1800 m boven de zeespiegel en daartussen bevinden zich diepe valleien.
De leeftijd van dit vulkanische eiland wordt geschat op ongeveer 5 miljoen jaar. Het is niet zo groot: slechts 34 strekkende kilometers, ongeveer zo groot als de provincie Utrecht. |
|
 |
 |
|
Ons reisgezelschap bestond uit niet minder dan 37 reisgenoten. Ons hotel Alto Lido, lag aan de boulevard. We kregen een mooie ruime kamer op de 11de verdieping toegewezen. Onze kamer had een zijbalkon met gedeeltelijk zicht op de oceaan. Om 19.00 uur stond een welkomstdiner klaar. Dat bestond uit patat en salade en... een glaasje Madeira.
Een zandstrand heeft Madeira niet. Getuige de vele touringcars betreft het toerisme vooral pensionado's.
Ook in Madeira heeft de crisis behoorlijk toegeslagen. Naast het hotel bleken huizen gesloopt, maar er was totaal geen bouwactiviteit op de leeggekomen kavels. Gaande de vakantie bleek ook dat het hotel flink had gesnoeid in de personeelsformatie. |
| Normaliter schenk ik in een reisverslag aandacht aan de gids, maar dit keer wil ik mijn waardering uitspreken over onze reisleiding, de dames Wil v.d. Meeberg en Joke Reints, die werkelijk met iedereen rekening hielden en alles tot in de puntjes regelden. Iedereen droeg ze daarom op handen. Een dergelijk grote groep begeleiden is natuurlijk geen sinecure. Dus voortdurend werd gecontroleerd of de schaapjes er wel allemaal waren; nooit is er iemand achtergebleven. Ook plozen ze bijvoorbeeld uit hoe laat kerkdiensten op zondag werden gehouden, want ons gezelschap bleek op religieus gebied zeer oecomenisch en de reisgenoten spraken de wens uit een kerkdienst in die van hun eigen richting bij te willen wonen. |
|
 |
|
|
'Euverdiebrag'
Onze gids Marian, een Madurese van Zuid-Afrikaanse afkomst, bleek uit het hoofd veel informatie over Madeira te kunnen vertellen. Hoewel dat wat ze vertelde interessant genoeg was, ratelde ze maar door in haar nogal vreemdsoortig Nederlands/Zuid-Afrikaans. Zo werden alle 'o's' bij haar een 'eu' en de 'u's' een 'a'. Zo zei ze bijvoorbeeld 'euverdiebrag', hetgeen betekende: 'hier de brug over'.
Haar naar luisteren dwingende stem door de luidsprekers in de bus of op lokatie, zoals hier voor de kathedraal in Funchal, was vaak wel een beetje veel van het goede. |
Het verkeer
De buschauffeur bleek een kei in het besturen van zijn moderne grote touringcar. Op het eiland blijkt namelijk geen weg te vinden, die vijftig meter langs een linaal getrokken kan worden of waterpas ligt.
Om de haverklap waren tunnels nodig om de ene vallei met de andere te verbinden. Het eiland lijkt daarom wel op een gatenkaas. Voeg daarbij de krappe bochten die op hellingen genomen moesten worden. Dan hoeft het geen betoog, dat chaufferen op dit eiland behoorlijk wat kundigheid vraagt van een chauffeur. De wegen buiten de hoofdstad Funchal zijn voornamelijk tweebaans en kijk je overal in diepe afgronden. |
|
 |
 |
|
Levades
Al op de eerste dag maakten we kennis met de beroemde levades van Maderia. Dat zijn irigatiekanalen, waarvan de aanleg al dateert vanaf de zestiende eeuw. Voor dat zware werk waren veel Afrikanen in Madeira te werk gesteld. Aanvankelijk werden de geulen in de rotsachtige bodem uitgehouwen; later werden ook betonnen wanden aangelegd. Water uit de hooggelegen gebieden worden door de geulen naar beneden geleid.
Dit irrigatiewerk dat maar liefst 2.400 km omvat, wordt op regelmatige tijden open gezet om de landerijen te bevloeien. Al die kilometers lange kanaaltjes worden constant schoon gehouden, opdat de waterloop niet wordt verstoord door vallend gesteente of bladeren. |
Oost-Indische kers en bosmadeliefjes
Overal langs de levades zijn voetpaden, soms goed, soms redelijk en soms moeilijk begaanbaar door rotsblokken en boomwortels. Het was een geweldige ervaring om langs die levades door het bos te lopen. Het weer was heerlijk zonnig met een gerieflijke temperatuur van ongeveer 20 graden.
Langs de levade, die volgens het prachtig betegelde wegwijzer Caminho de Namorados heette, groeiden de prachtigste bloemen, maar ook de heel gewone soorten, die wij in Holland kennen, zoals de Oost-Indische kers. En overal langs de rotsen hingen uitbundige trossen bosmadeliefjes. |
|
 |
 |
|
Agapanthus, Echium en Strelitsia
Maar het meest werd onze aandacht getrokken door de Agapunthus, oftewel de Afrikaanse lelie, die wij in onze tuintjes in Nederland met veel zorg omringen. Daar staan ze gewoon overal als 'onkruid' langs de weg en overal in de bossen kwam je ze in blauwe en witte uitvoering tegen.
Ze zijn van groot nut omdat ze met hun wortels de rotsachtige grond bij elkaar houden.
De planten worden ook gestoken om aan toeristen te verkopen op de markt, bij stalletjes langs de weg of zo maar ergens bij een huisje in het bos. |
| Overigens is de trots van Madeira de 'Echium candicans' die in wij in Nederland als slangenkruid of slangenwortel kennen. Een prachtige blauwe bloem, die ook gewoon langs de weg voor komt.De bekende 'Papegaaienbekbloem', de 'Strelitsia zagen we niet in het wild, maar wel veelvuldig in tuinen. |
 |
|
 |
| Een bijzondere boom was die, welke op Madeira de 'Eastern Star' wordt genoemd. Wij kennen die als potplant: de Kerstster. En zo was er overal een uitbundige overvloed aan bloemen te bewonderen. |
 |
|
 |
Bloesemtapijt
Madeira wordt niet voor niets bloemeneiland genoemd. Er waren enorme hagen van Bougainvilleas, Chinese rozen, ijsbloemen en camelia's in alle denkbare kleuren. Op de boulevard bloeiden grote goudenregenbomen; hun neerdwarrelende bloesem vormde op de straat daar onder een geel gouden tapijt. Ook stonden er tulpenbomen in bloei met grote rode kelken.Maar, zoals het voor bergen en dalen past waren er ook ook de allerkleinsten, zoals dit oranjegele bodembedekkertje, waarvan de naam onbekend is. Kortom te veel om te noemen.Wie meer wil weten over de bloemen van Madeira, kan deze link eens aanklikken. |
|
 |
|
|
Landbouw en visserij
Madeira lijkt helemaal zelfvoorzienend te zijn. Er wordt electriciteit opgewekt, het water komt uit de bergen. Het land en de oceaan zorgen voor vele middelen van bestaan. De inwoners hebben rond hun huis een stuk land -wij zouden het volkstuintjes noemen- waar ze groenten en fruit op verbouwen. De zeer vruchtbare grond levert vaak meerdere keren per jaar een oogst op. De teelt van aardappelen is belangrijk. Men kent er wel 24 soorten, zoals de zoete aardappel, die op een heel andere manier geteeld wordt dan een gewone aardappel. Was die aardappel aanvankelijk bestemd als veevoer, thans wordt dit product met gebruik van nieuwe recepten in hotels en restaurants zeer gewaardeerd. |
Logistiek
Ook suikerriet wordt op grote schaal geteeld.
Volgens de gids die een agrarische levadaroute begeleidde, heeft de aanleg van smalle geasfalteerde landwegen, die geschikt zijn voor vervoer met kleine vrachtwagens, meegewerkt aan een grote logistieke verbetering. Het was namelijk voor de arme boeren zonder tractor of PK een hele klus om de producten via de kronkelige onverharde landweggetjes naar de markt te vervoeren.
Ook de oprichting van landbouwcorporaties en voorlichting hebben er toe bijgedragen, dat het land in plaats van te importeren, nu zelfs een grote exportmarkt kent, zoals die voor bananen |
|
 |
 |
|
De Madurese banaan is wel iets kleiner, maar volgens de Madurezen vééééél lekkerder dan de gewone uit de kluit gewassen soortgenoot. Madeira is wat hoogte betreft verdeeld in drie lagen. Bananenplantages zijn te vinden op de onderste laag van het eiland waar het warmer is; vaak midden in de stad. Ook hier betreft het kleine percelen, zoals wij de boerenboomgaarden in Nederland kennen. Bij elk huis staan er wel enkele of een stuk of honderd.
Op de laag tot 1200 meter groeien laurier- en eucalyptusbomen, waarvan de producten geëxporteerde worden.
Boven de 1200 meter groeien geen bomen meer. Er staan wat struiken en het is er vaak koud met veel wind en nevel. Sneeuwen doet het er echter niet. De nevel slaat in de winter neer als ijs. |
Espada's
De visvangst is ook erg belangrijk. Niet verwonderlijk, zo midden in de oceaan. Tonijn is belangrijk, maar een echte lekkernij is deze afschuwlijk lelijke zwarte degenvis, oftewel Espada. De vis kan wel een meter lang worden, leeft 1500 meter onder de zeespiegel en is kleurloos. Ze hebben hele grote ogen en een gemene bek. 's Nachts komen tot ze op 1000 m naar boven om te fourageren. Daar wachten de vissers ze op met grote lampen en met haken, waar ze van het aas mogen happen. Als ze worden opgehaald sterven ze en krijgen die zwarte kleur. Ze worden dood bovengehaald. Geen visser heeft zo'n vis ooit levend gezien. Als de espada's zijn schoon gemaakt worden ze weer wit. |
|
 |
Het Toerisme
Voor de toeristen heeft Madeira een aantal ijzers in het vuur. Bijvoorbeeld de mandenslee-happening. Deze mandensleeën werden in het verleden gebruikt om landbouwproducten van hoger gelegen gebieden naar de markt te vervoeren. De sleeën worden nu gebruikt om toeristen even te laten griezelen van een pijlsnelle afdaling naar beneden. Twee mannen zorgen er voor dat de slee in de bochten blijft, maar natuurlijk niet zonder de inzittenden de rillingen over de rug te bezorgen. |
 |
|
 |
| Madurezen zijn zeer bedreven in het vlechten van die sleeën, maar ook rieten manden, stoelen, schalen of decoratieve stukken zoals levensgrote dierfiguren of deze geheel uit vlechtwerk bestaande schuit. |
 |
|
Breien en borduren
Tot het verkennen van de stad Funchal hoort ook een kijkje in het borduurmuseum, gevestigd in een oud pand met glimmend gepoetste houten trappen en enorm krakende vloeren. Bezoekers konden daar handwerksters en borduursters aan het werk zien en er was een uitgebreide collectie werkstukken geëxposeerd, waaronder ook in Nederland bekende boorduurstukken. In een tot het plafond reikende ladenkast waren de borduurontwerpen vanaf de oprichting van het bedrijf opgeslagen. De artikelen in de verkoopruimte bleken peperduur: bijvoorbeeld 1400 euro voor een tafelkleed. Allemaal voor Russische toeristen werden verteld. |
Stalletjes- en Huisverkoop
Voor de minder gegoede toerist waren er de stalletjes onderweg. Daar kon een prachtige poncho in natuurtinten voor 30 euro worden gekocht, allemaal handgebreid. De toeristen verdrongen zich voor de stalletjes. Velen konden de verleiding niet weerstaan om een theedoek of een kleedje met een geborduurde strelitsia of een afbeelding van het eiland te kopen. Maar er waren ook dikke sokken voor de winter of een kleurig kindervestje in de aanbieding.
Er wordt blijkbaar heel veel gebreid op Madeira. Tijdens levadewandelingen in het bos passeerden we vaak woningen, waar de vrouw des huizes voor de deur zat te breipen en daar tevens hun product verkochten . |
|
 |
|
|
Santa Maria de Colombo
Bijzonder is wel de in 1997 exact gemaakte kopie van het schip ' Santa Maria de Colombo', waar Columbus in 1492 uitvoer om Indië te ontdekken. Bijzonder is ook te horen, dat de Nederlander: Robert Wijntje de bouw van dit korveel mogelijk maakte. Dat gebeurde op de scheepswerf in het dorpje Lobos. Het zorgde toen niet alleen voor werk, maar nog steeds worden de vruchten er van geplukt. Twee maal daags vaart het schip vol toeristen langs de kust, waar dolfijnen kunnen worden gespot. 'Kapitein Rob' weet ze precies op te sporen. Overigens is niet alles authentiek. De Santa Maria vaart ook op de motor. Het stuurrad wordt met een knopje bediend en de schipper houdt contact met het vaste land via de GSM. |
|
|
 |
 |
|
Safari
Tot de pleziertjes voor toeristen behoren de safariritten, waarmee met jeeps door geaccidenteerde terreinen wordt geraced. De chauffeurs zijn ware goochelaars achter het stuur en nemen de meest angstige weggetjes. Letterlijk hoogtepunt is het bereiken van de hoogste top, zo ongeveer 1800 meter, waar -als er geen nevel hangt- in alle richtingen de zee kan worden gezien.
Door elkaar gehusseld krijgen de passagiers tot slot een kijkje in een distilleerderij waar Poncha wordt gestookt: een likeurachtig drankje. Er werd een suikerzoet proefglaasje geserveerd met een stukje traditionele honingkoek. Deze koek heeft een jaar nodig om 'te rijpen'. |
De Natuur
De natuur van Madeira is onvergelijkbaar schoon. Van de rotsachtige kusten met de bruisende golven tot de lieflijke valleien, die bezaaid zijn met huisjes: allemaal volgens de voorschriften met wit of zachtgele muren en oranje dakpannen. |
 |
|
 |
| Op 1270 meter is een uitkijkpunt met glazen bodem aangebracht. Vanaf dit punt kan loodrecht naar beneden worden gekeken. De kolkende branding lijkt dan meer op kabbelende golfjes. Het witte stipje in het midden is de Santa Maria de Colombo, die hier toevallig met wel gehesen zeil voorbij zeilde |
 |
|
 |
| Ontzagwekkend schoon is het Nonnendal, waar vanaf 1200 meter op wordt neergezien. Volgens de verhalen hebben nonnen in voorgaande eeuwen zich hier tijdens de vele invallen door piraten diep in de bergen verborgen gehouden. |
 |
|
 |
Madeira kent diverse tropische tuinen, zoals deze met grote hoogteverschillen. Langs de wandelwegen staan veel beelden, schilderijen en tegelplateaus.
Tot slot nog een kiekje, gemaakt tijdens een levadewandeling. |
Zonnig Madeira
Overigens is de beste periode om op Madeira met vakantie te gaan eind april tot eind mei. Dan is het op zijn mooist. In de eerste week van juni begint de bloei al wat terug te lopen en vormt zich bovendien rond de top van het eiland al de zogenaamde 'hoed', een nevelwolk, die blijft hangen, waardoor de lager gelegen valleien niet meer zichtbaar zijn.
Gedurende ons verblijf op Madeira waren twee dagen wat bewolkt, maar desondanks bleef de temperatuur in de lagere regionen zeer aangenaam. |
|
 |
| De foto´s in dit artikel zijn sterk verkleind. Daarom is aan dit verslag tevens een diaserie gelinkt, zodat ze in een mooi formaat bekeken kunnen worden. Ook andere foto´s, die er niet in voorkomen, zijn daarin opgenomen om de schoonheid van dit prachtige eiland nogmaals te benadrukken. |
|
