Perla: onze parel in Roemenië of: "De dag kan niet meer stuk"
Verslag van een bijzondere vakantiereis
Middenbeemster, 12 juni 2010
Tja, het zit er weer op: een prachtige vakantiereis naar Roemenië. Heel veel gezien van dat wonderschone land, waarvan velen misschien altijd nog denken dat het er krioelt van de zakkenrollers en weeskinderen in riolen. Ik heb ze niet gezien.
Wel een land in opbouw, waar volgens onze gids Perla elk dubbeltje nog drie keer moet worden omgedraaid en waar het vooral voor de ouderen zeker lang geen vetpot is. Het pensioen voor iemand met middelbare opleiding, die er 40 dienstjaren heeft opzitten, is 120 Euro; een alleenstaande krijgt maar 80 euro per maand. Weduwen krijgen de helft van het pensioen van hun echtgenoot. Dat is echt weinig als je voor een pond suiker al 4 lei moet neerleggen en een paar knappe zomerschoenen 200 lei kosten. Een lei is naar euro's omgerekend ongeveer 25 cent. Gelukkig hebben de meesten een moestuin, waar ze van de opbrengst misschien nog wat centjes kunnen bijverdienen. Je ziet heel veel Roemenen op de akkers werken.
Een Roemeen verdient gemiddeld 600 Lei per maand. Maar ja, als je dan hoort, dat alleen al in Boekarest 2.2 miljoen mensen wonen, die tesamen 1,1 miljoen auto's bezitten...
Het waren allemaal hard werkende mensen, die we tegen kwamen, velen werkzaam in de bouw en de horeca en vooral veel subiete jonge vrouwen, die zeer modieus gekleed over straat liepen. Maar je kunt natuurlijk niet door de ramen naar binnen kijken.
Perla, of 'De dag kan niet meer stuk'
Net als bij de vorige reizen hadden we nu ook weer een bijzondere gids: Perla, of - haar echte naam- Gyongyi Bernath. Zij is dan wel Roemeens, maar van Hongaarse afkomst. Ze is namelijk in Transylvanië geboren en datwas tot voor 1914 nog een deel van Hongarije. Na deze datum werd het toegevoegd aan Roemenië. Ondanks het feit,dat de samenvoeging van Transsylvanië tot Roemenië al een hele poos geleden is, voelt ze zich toch nog steeds meer Hongaars dan Roemeens. Ze is trots op haar Hongaarse afstamming en vindt eigen dat Hongaren vlijtiger en doorzettender zijn; ze laten zich de kaas niet van het brood eten. Perla heeft haar kinderen ook in de Hongaarse geest en met de Hongaarse taal opgevoed, maar haar zoon en dochter zijn van mening, dat hun moeder zich nu maar eens bij de huidige toestand moet neerleggen. Ze wonen nu eenmaal in Roemenië...
Eigenlijk zou Perla veel liever in Nederland wonen, want ze heeft hier ruim twee jaar gewoond. Het lukte haar echter niet een verblijfsvergunning te krijgen en ze moest terug. Maar in die tijd heeft ze een aardig woordje Nederlands geleerd en nu probeert ze door Nederlandse reisgezelschappen te gidsen, die kennis bij te houden en te vergroten en tevens in haar onderhoud te voorzien. Roemenië verkeert wat toerisme betreft nog in de kinderschoenen, maar ongetwijfeld zullen in de nabije toekomst steeds meer vakantiegangers dit prachtige land eens willen gaan bekijken en een goede gids is dan onontbeerlijk.
Toen Perla nog een klein meisje was hoorde ze van een tante, die met een Nederlander was getrouwd en zich in Nederland had gevestigd, verhalen over ons land en het leek haar echt 'het land van melk en honing'. Haar vurige wens werd dan ook dat ze ooit eens in Nederland zou kunnen gaan wonen.
Maar Roemenië verkeerde toen nog in de ijzige greep van Ceaucescu. Pas nadat de grenzen waren opengesteld kon haar droom vervuld worden en in december 1990 vertrok ze met man en kind naar Nederland, waar haar echtgenoot al gauw aan het werk kon als zelfstandige ondernemer. Hij was timmerman en al snel in staat om een eigen goed lonend bedrijfje op te richten. Op de foto demonstreert Perla in traditioneel costuum hoe zij vroeger op de boerderij van haar ouders werkte.
Ze kregen een sofinummer en waren niet meer afhankelijk van een uitkering van het rijk. Ze waren zelfs in staat te sparen voor een advocaat die er voor zou zorgen, dat ze als economische vluchtelingen in Nederland konden blijven. Ondanks hun verwoede pogingen om de Nederlandse nationaliteit te krijgen, bleek dat helaas niet mogelijk en in augustus 1993 werd het gezin, inmiddels een dochter rijker, het land uitgezet, terug naar Roemenië.
In de 30 maanden dat Perla in Nederland was, heeft ze vreselijk haar best gedaan om Nederlands te leren. Vooral boodschappen doen vond ze in het begin zeer lastig. Ze herinnerde zich dat het eerste woordje wat ze leerde zeggen was: 'knoflook'. Na de lunch in de huiskamer van de gastheer vertelt Perla dat er een demonstratie eierenschilderen zal worden gegeven.
Na hun terugkeer in Roemenië kwam voor Perla nog een veel grotere klap. Ze verloor haar man als gevolg van een ongeluk. Met haar twee kleine kinderen stond ze er alleen voor. Ook haar vader, haar grote steun en toeverlaat, overleed. In Roemenië is er blijkbaar geen uitkering voor alleenstaande moeders. Ze moest zelf aan de kost zien te komen. Ze kon bij een Hongaars bedrijf aan de slag als importmanager. Hier kwam haar spreekvaardigheid van de Hongaarse taal dus wel van pas. Door 10-12 uur per dag te werken verdiende ze 350 euro. Omdat ze vond dat ze te weinig thuis was om goed voor haar kinderen te kunnen zorgen, besloot ze als zelfstandig ondernemer een schoonheids/massagesalon te openen.
Ook had ze zich op een schriftelijke studie Nederlands geworpen, want haar hevig verlangen om naar Nederland terug te keren, was nog steeds aanwezig.
Toen ze slaagde voor de cursus Nederlands, kon ze op haar visitekaartje zetten: Perla, National Tourism Guide, English, Dutch, Hungarian, Rumanian.
Ze vond het dan ook een echt buitenkansje dat ze voor het eerst werd opgeroepen om een groot Nederlands reisgezelschap te gidsen. De uitnodiging om dit te gaan doen kwam op het laatste nippertje, zodat ze slechts drie weken de tijd had om zich aan de hand van de te nemen route voor te bereiden. Op internet zocht ze naar informatie, maar ze vond alleen maar Engelstalige sites en niets in het Nederlands.
Aanvankelijk vertelde ze dus haar verhaal dan ook in het Engels, maar op suggestie van de Nederlanders waagde ze het op de tweede dag toch al in het Nederlands. Dat was voor haar natuurlijk extra moeilijk, omdat ze zich in het Engels had voorbereid en dit dus weer moest terugvertalen in het Nederlands. Maar met behulp van de reisleider en alle reizigers tezamen lukte het haar al snel zich goed uit te drukken. Alleen de uitspraak bleek heel moeilijk. Er was een hele week voor nodig om haar het woordje 'eeuw' goed te laten uitspreken en de uitdrukking "De dag kan niet meer stuk" werd tijdens de reis een gevleugeld gezegde. Het reisgezelschap had mede door haar aanwezigheid een geweldige reis. Perla wist overal de weg en had heel vaak bijzondere verrassinkjes in petto, die niet in de reisgids stonden. Ze was zo blij met iedereen die haar hielp dat ze het Nederlandse gezegde: "De dag kan niet meer stuk!"omarmde, waarop ze prompt een reactie kreeg "Prijs de dag niet voor de avond valt,"en die knoopte ze ook in haar oren.
Het landschap
Tot zover het verhaal over Perla. Er moet natuurlijk ook iets over de reis en wat we allemaal gezien hebben worden verteld, al is het uiteraard niet mogelijk om overal over uit te wijden. Dus moet worden volstaan met een fotootje en wat aantekeningen over dat prachtige land Roemenië.
De Karpaten, waardoorheen de tocht voerde, is een woest berggebied met kale toppen, hoge passen, haarspeldbochten en rotswanden.
Er is een grote moderne snelweg aangelegd, maar wie de natuur goed wil bekijken, kan natuurlijk beter de lokale wegen nemen. Die voeren door schattige dorpjes en bieden een adembenemend gezicht op de valeien, die wel op 'broccoli-velden' lijken. Deze wegen zijn helaas van veel mindere kwaliteit met vaak kuilen en hobbels.
Kastelen
Linksboven: Het grootste klasteel is natuurlijk het monsterachtig grote gebouw met meer dan duizend vertrekken, dat door voormalige dictator Ceaucescu in Boekarest werd gebouwd. Thans zetelt er de regering van Roemenië. Rechtsboven: Het ligt aan het eind een lange allee met aan weerszijden massale gebouwen, die hij in zijn grootheidswaanzin, zijn eigen naam gaf.
Op het bordes van dit gebouw aan 'Het Plein van de Victorie' heeft Ceaucescu zijn laatste toespraak gehouden en daarna sloeg hij op de vlucht. Er staat nu een gedenknaald, die verwijst naar die bloedige opstand in 1998.
Linksboven: Het andere kasteel, dat we bezochten ligt in Sinaia. Deze zomerresidentie van Koning Carol I werd gebouwd in de periode 1878-1914 Met zijn vier imposante torens staat het hoog oprijzend op een bergtop. Van binnen is het alles pracht en praal. De koning en zijn vrouw Elisabeth waren hartstochtelijke verzamelaars van mooie dingen. Hoewel... beroemde schilderstukken van grote meesters blijken vaak kopieën te zijn.
De koning hield van jagen én oorlog voeren en zijn wapenkamer was navenant. Hij had een enorme verzameling sabels, kruisbogen, geweren, pistolen, kurassen en harnassen bijeengebracht. Zelfs een paard in een harnas, gewicht 1000 kg!
Huizen
Onderweg zien we een grote architectorale verscheidenheid waar het betreft de huizen: van woningen met daken van glanzend aluminum, roestig zink en verweerd hout tot dakpannen in en vaak in de meest onvoorstelbare kleuren.
De huizen hebben torentjes, uitbouwtjes, ronde daken en galerijen.
De kleuren van de huizen doen soms zeer aan de ogen. We hebben ze zelfs pimpelpaars met lila gezien en fluoriserend gifgroen of vlammend oranje.
Veel huizen verkeren in een opbouwfase. Ze worden gebouwd door Roemenen, die in Italië werken. Als ze daar wat verdiend hebben, kopen ze nieuw materiaal om het huis huis verder af te bouwen.
In de grotere steden worden de communistische flats opgeknapt. Eerst worden de ramen en kozijnen vervangen en daarna krijgen ze een likje verf. Soms een hele rij verticaal of horizontaal en soms een enkele woning. In de inmiddels tot Werelderfgoed verklaarde stadjes wordt veel gerestaureerd, maar nog lang niet alle woningen zijn opgeknapt, zoals hier in Sigisoara.
Roma zigeuners
We zagen ook nog hele speciale, bijna op tempels lijkende kitscherige huizen en die waren volgens onze gids van de Roma koningen. Helaas ging de bus te snel om die te kunnen fotograferen en op internet heb ik geen enkele foto van zo'n villa kunnen vinden. Wel verhalen van hulporganisaties, die zich inzetten voor de zeer arme groepen Roma zigeuners. De Roma's vormen een bevolkingsgroep, die zwaar gediscrimineerd wordt. Ze wonen vaak in huttendorpen rond zo'n paleis. Ze houden zich bezig met het ophalen van vodden of het afbreken van voormalige communistische agrarische bedrijven, die ze tot de de laatste steen slopen. We zagen ze wel veel rijden op wagens die hoogopgeladen waren met oude spullen. Eén keer troffen we een heel gezin bedelend aan, maar verder werd ons gezelschap niet lastig gevallen door bedelende zigeuners.
Bijzondere gebouwen in Bukarest
Rechtsboven: Tijdens een rondwandeling in de hoofdstad Boekarest zagen we een aantal bijzondere gebouwen. Midden tussen de grauwe in de communistisch tijd opgetrokken gebouwen stond een klein orthodox kerkje. Rechtsboven: maar ook troffen we er het gebouw aan van de Securitate de, voorheen zo gevreesde geheime dienst,
Linksboven: Verder liepen we langs het concertgebouw dat is opgedragen aan twee beroemde Roemenen: de componist George Enescu en de dichter Mihai Emenescu.
Rechtsboven:Het gebouw van de socialistische partij ontbrak evenmin.
Werelderfgoederen
Omdat Beemster tot werelderfgoed aangemerkt is, waren we ook nieuwsgierig naar de in Roemenië op deze lijst geplaatste belangrijke historische schatten. Het bleken er heel veel te zijn.
Zo staat er in het dorpje Ieud het oudste RK kerkje uit 1364 met daaromheen een prachtig kerkhof. Dit gebouw staat dan wel op de werelderfgoedlijst, maar niet de weg er naar toe, was al snel duidelijk. Deze bleek te leiden via een modderig paadje langs de achtertuintjes van de huizen. Onze goede chauffeur wist met moeite de grote bus doorheen wist te wringen. Het was een plek, die alleen door een dorpsbewoner kon worden aangewezen. Een haastig opgetrommelde lokale gids gids liet het gezelschap binnen en vertelde over de prachtige fresco's, die nog de originele kleuren vertoonden. De kerk werd geopend met een zeer speciale grote sleutel.
Linksboven: Ook een aantal oude orthodoxe kerken met zowel binnen als buiten prachtige fresco's, zoals in Voronet staan op de werelderfgoedlijst. De gids vertelde dat dit kerkje binnen drie maanden moest worden opgetrokken en geschilderd. Alleen in juni, juli en augustus is de zon krachtig genoeg om de verf te laten drogen. Het restaureren van fresco's van het kerje hield alleen het schoonmaken met speciaal geprepareerde doeken in. Ze kwamen na deze behandeling als nieuw te voorschijn en er hoefde niets te worden bijgeschilderd. Rechtsboven: Tegen de aanvallende vijand beschermden Evangelische kerken zich door z.g. 'verweerkerken' te bouwen, met extra sterke dikke buitenmuren. Een voorbeeld daarvan staat in Biertan, dat ook in een cluster van de historische kerken in dit gebouw op Werelderfgoedlijst is opgenomen.
linksboven: Er was zelfs een heel bijzonder kerkhof, dat de lijst van Werelderfgoederen staat. Het bevond zich in Sapanta. Het is het vrolijkste kerkhof ter wereld. Op de blauwe houten grafmonumenten staat een afbeelding, die iets vertelt over de overledene, bijvoorbeeld welk beroep de overledene had of hoe deze aan zijn eindje is gekomen. De tekst op de zuil is zeer inventief. Zo vertaalde onze gids er één:
Hier ligt mijn schoonmoeder,
god hebbe haar ziel.
Had zijn nog drie dagen langer gebleven. Dan was ík niet meer in leven.
Deze grafschriftcultuur was een initiatief van Ioan Patras Stan, een arme boer, maar ook dichter en zondagsschilder, die in 1935 met deze bijzondere grafversiering
begon. Dat viel zo in de smaak van zijn dorpsgenoten dat het grote opvolging kreeg. iedereen wilde wel zo'n bijzonder grafschrift. Nog komen er nieuwe grafstenen bij. Rechtsboven: Het historische gedeelte van het stadje Sighisuara, dat in de Middeleeuwen op een bergtop ontstond. Het is nog ommuur met oorspronkelijke wallen en staat eveneens op de Werelderfgoedlijst. Het telde oorspronkelijk twaalf imposante torens, allen genoemd naar een van de hier bestaande gilden. Nu resten er nog acht. Bijzonder is wel de slagerstoren, met zijn prachtige klokkenspel waarbij op elk half uur poppetjes verschijnen.
Ook het centrum van de stad Sibiu, is werelderfgoed. Het opknappen is reeds flink ter hand genomen. Op het moment van ons bezoek werd door mijnwerkers, die door sluiting van de mijn in dit gebied werkloos zijn geworden, een zeer indrukwekkende demonstratie gehouden. (zie de diademonstratie onderaan deze pagina).
Linksboven:Het centrale plein van de stad Sibiu staat op de Werelderfgoedlijst. Het daarop staande stadhuis en de gebouwen in de omgeving zijn ook al opgeknapt met Europees geld. Rechtsboven:Ook het kloostercomplex van Barsana uit 1720 in Maramures behoort tot één van de clusters Werelderfgoederen
in Roemenië met de prachtige kloostertuin. Na een klauterpartij londen we in de prachtige bloementuin van het klooster even tot rust komen en genieten van het uitzicht.
Hotels en horeca Roemenië is ondanks de armoede een schoon land en dat geldt ook voor de hotels en restaurants, die we bezochten. Wel duidelijk is, dat de horeca nog niet ingespeeld is op bezoek van groepen toeristen. Zo zijn er in grote restaurants hooguit twee damestoiletten en twee voor de heren. De meeste cafés moeten het doen met van elk één. Ook moest er vaak lang gewacht worden met de bestelling van koffie omdat de capaciteit van de koffiezetapparatuur daarin niet voorzag. Maar de koffie en cappucino, hoewel meestal in erg kleine kopjes of bekertjes geserveerd, was wel goed.
Linksboven: In Boekarest bezochten we op de eerste avond van de reis een bijzonder restaurant, dat nog herinnerde aan de grote tijden van weleer en waarin zeker veel grote feestenzijn gevierd. Veel tierelantijntjes aan de gevel en van binnen helemaal van hout met prachtig houtsnijwerk. Rechtsboven:Houtsnijwerk is een grote kunst in deze streek. Het restaurant waar we de koffiestop hielden was helemaal ommuurd met een omheining van houtsnijwerk.
Linksboven: Het hotel in het centrum van Boekarest, waar we de eerste en de laatste nacht verbleven was hoewel oud, van binnen helemaal gemoderniseerd. Heel bijzonder vonden we de verlichting van het hoofdeind van ons bed. Rechtsboven:Gasten zowel bij het diner als de lunch tijdens de reis werden vaak onthaald met een welkomstdrankje en ook een speciaal begroetingsbrood.
Werk aan de winkel Ondanks de plekken waar sprake was van arme wijken maakte Roemenië toch een indruk van helderheid en opgeruimdheid. Al waren er net als in Nederland ook onverlaten die plastic zakken met troep in het landschap deponeerden.
Linksboven:'s Morgens werden overal de straatjes geveegd en zoveel troep zoals we die in Egypte aantroffen zagen we nergens. Veel vrouwen waren in plantsoenen bezig de rommel op te ruimen. Rechtsboven: We hebben geen huisvuilophaalwagens gezien, maar wel de bezemwagen, die de straten van Boekarest schoon hield.
Linksboven: Wel hebben we ergens zomaar langs de weg een grote vuilstortplaats gezien. Rechtsboven:Gewerkt werd er wel. Afvoerkanalen langs en Kuilen in de weg werden hersteld.
Linksboven:Dat dit nog vaak op de voormalige communistisch manier gebeurde, laten de foto's zien. De eerste brengt de kruiwagen met mortel, de tweede vult met een schep het gat en de derde veegt het met de bezem mooi glad.
Rechtsboven: En bij het inladen van een autoband in een bestelwagentje, bleken wel vijf heren nodig te zijn.
Tradities Enkele tradities werden door mij gekiekt, maar in een land waar zoveel bevolkingsgroepen wonen, zijn er natuurlijk wel veel meer.
Linksboven: Aan de hand van de 'potten- en pannenboom' wordt bekend gemaakt dat de huwbare mooie dochter van een restauranthouder veel in een a.s. huwelijk zal meebrengen. Rechtsboven: Bij een begrafenis van een dorpsgenoot gaat de hele gemeente mee naar het kerkhof. (Dat is beter te zien op de bij deze pagina gevoegde diaserie.
Linksboven: Bij een bezoek aan Roemenië mag natuurlijk het zigeunerorkest niet ontbreken. Rechtsboven: Een welkomstdrankje ging vooraf aan een bijzonder eethuisje waar een heerlijke de lunch in de huiskamer van de gastheer voor dertig personen werd opgediend. Een staaltje van plattelandsvernieuwing á là Roemenië. .
Dieren
Hoe een land zijn dieren houdt is ook een hoofdstukje apart.
Linksboven: Langs de doorgaande wegen staan veel bijenkisten en honing wordt langs de weg verkocht. Rechtsboven: Zagen we in Egypte de meest zielige paardjes voor koetsjes die toeristen langs bezienswaardigheden trokken, in Roemenië is het boerenpaard nog de meest leverende PK. De akkers worden overal nog geëgd en geploegd met behulp van in onze ogen verouderde landbouwtechniek. Ze moeten wel want geld om een tractor aan te schaffen is er niet. Wel steken hier en daar boeren de koppen bij elkaar om voor het bewerken van grotere landbouwgebieden samen een tractor te huren
Linksboven: Het verhaal over koeien is eigenlijk hetzelfde. De meeste boeren hebben maar een koe. Maar tien boeren in het dorpje waar hij woont hebben er samen tien en dat is in dit land al een kudde. Die koeien zitten niet in een door sloten of prikkeldraad afgescheiden stuk land, maar lopen gewoon los in het landschap en tegen de avond kun je ze overal langs de weg aantreffen. Dan zijn ze op weg, ieder naar de eigen stal. Zo kun je zo op kruispunten aantreffen als ze moeten oversteken. Rechtsboven:Honden lopen ook heel vaak los. Het verschil tussen een zwerfhond en een hond met een baasje is te zien aan het oormerk. Ik heb wel een hondenwagen gezien, die de ongeoormerkte honden moet oppikken. Honden ploffen zomaar ergens op straat neer om een tukkie te doen.
Energie Je bent natuurlijk nieuwsgierig hoe het in een arm land als Roemenië staat met de energievoorziening en -besparing.
Linksboven: Opvallend is, dat in heel Roemenië geen electrakabel onder grond lijkt te zitten. Bossen kabels hangen in de straten van Roemenië en rijdend vanaf de bus is er langs de weg geen foto zonder elektriciteitsleiding te maken. Rechtsboven: In het oog vallend is ook, dat alle lampen die we op onze reis gezien hebben, spaarlampen zijn, zoals hier in het interieur van dat bijzondere restaurant..
Linksboven: Dit is een foto van een biologysch dynamische en energiezuinige tapijtenwasserij. Kleden worden in een bak gedaan en door middel van een watermolen wordt al het vuil en vlekken zonder toevoeging van reinigingsproducten schoongeslagen. Rechtboven: Op de ingng van dit gebouwtje staat dat het hier een elektriciteitsgebouwtje betreft.
De reisleiding
Dit is dan het einde van een reisverslag in foto's met een beetje tekst. Het zijn persoonlijke observaties opgedaan tijdens de rondreis in Roemenië. De werkelijkheid zal zeker veel genuanceerder. Maar de bus ging door en het waren lange ritten, waardoor 's avonds na het diner vaak door vermeoeidheid de puf ontbrak om nog eens ergens rond te gaan kijken. Elke dag weer een stukje verder, met slechts op twee plekken een langer verblijf van twee en drie dagen. Wat dat betreft had de vakantie best een paar dagen langer mogen duren.
Deze 12-daagse rondreis reis werd georganiseerd door Drietour, een oecomenische reisvereniging. Onze onvermoeibare reisleiders waren: Chiel en Geera Sinte Maartensdijk. Chiel vertelde, dat zij aan de hand van internet de vastgestelde route zo volledig mogelijk hadden ingevuld waar het betreft hotels en restaurants. Ze hebben er voor gezoegd, dat het ons op deze reis niets ontbrak. Omdat alles tot fooien toe in de reis inbegrepen zijn, hebben we niet veel geld uitgegeven. Nog geen vijftig euro waren we kwijt aan koffie onderweg, water en wat boekjes of ansichtkaarten. Voor onze begrippen is Roemenië spotgoedkoop.
Het was een prachtige reis. In september wordt bij voldoende belangstelling deze reis nog een keer overgedaan op 14 september.
Linksboven: Onze gids Perla had ook oog voor het lichamelijk welzijn van de busreizigers en liet ze onderweg wat oefeningen doen om een beetje bij te komen van de lange zit in de bus. Ze bleek zich heel goed te hebben voorbereid over alle bijzondere dingen, die er onderweg nog te beleven waren zoals het vinden van leuke restaurants waar de koffie kon worden gedrionken of de lunch gebruikt, maar ook wist ze de meest bijzondere plekjes te vinden. Rechtsboven: Julio was de ervaren buschauffeur, die het gezelschap langs de meest smalle en kronkelende weggetjes veel van zijn land liet zien.
De fotodiavoorstelling
Om de nogal kleine foto's en nog meer kiekjes van de reis door Roemenieë op groter formaat te laten zien is hieronder een diavoorstelling gekoppeld. Even met de muis het plaatje aanwijzen. Dan verschijnt er onderin een balkje. Klik daarop het vierkantje met de twee schuingeplaatste pijltjes aan.
Tja, het zit er weer op: een prachtige vakantiereis naar Roemenië. Heel veel gezien van dat wonderschone land, waarvan velen misschien altijd nog denken dat het er krioelt van de zakkenrollers en weeskinderen in riolen. Ik heb ze niet gezien. 
waar ze van de opbrengst misschien nog wat centjes kunnen bijverdienen. Je ziet heel veel Roemenen op de akkers werken. 
Perla
Toen Perla nog een klein meisje was hoorde ze van een tante, die met een Nederlander was getrouwd en zich in Nederland had gevestigd, verhalen over ons land en het leek haar echt 'het land van melk en honing'. Haar vurige wens werd dan ook dat ze ooit eens in Nederland zou kunnen gaan wonen.
Ze kregen een sofinummer en waren niet meer afhankelijk van een uitkering van het rijk. Ze waren zelfs in staat te sparen voor een advocaat die er voor zou zorgen, dat ze als economische vluchtelingen in Nederland konden blijven. Ondanks hun verwoede pogingen om de Nederlandse nationaliteit te krijgen, bleek dat helaas niet mogelijk en in augustus 1993 werd het gezin, inmiddels een dochter rijker, het land uitgezet, terug naar Roemenië. 
Na hun terugkeer in Roemenië kwam voor Perla nog een veel grotere klap. Ze verloor haar man als gevolg van een ongeluk. Met haar twee kleine kinderen stond ze er alleen voor. Ook haar vader, haar grote steun en toeverlaat, overleed. In Roemenië is er blijkbaar geen uitkering voor alleenstaande moeders. Ze moest zelf aan de kost zien te komen. Ze kon bij een Hongaars bedrijf aan de slag als importmanager. Hier kwam haar spreekvaardigheid van de Hongaarse taal dus wel van pas. Door 10-12 uur per dag te werken verdiende ze 350 euro. Omdat ze vond dat ze te weinig thuis was om goed voor haar kinderen te kunnen zorgen, besloot ze als zelfstandig ondernemer een schoonheids/massagesalon te openen. 
Ze vond het dan ook een echt buitenkansje dat ze voor het eerst werd opgeroepen om een groot Nederlands reisgezelschap te gidsen. De uitnodiging om dit te gaan doen kwam op het laatste nippertje, zodat ze slechts drie weken de tijd had om zich aan de hand van de te nemen route voor te bereiden. Op internet zocht ze naar informatie, maar ze vond alleen maar Engelstalige sites en niets in het Nederlands. 
Roma zigeuners
